NDSM-werf

In 1999 werd een prijsvraag door de gemeente uitgeschreven om de NDSM-loods op het gelijknamige terrein een tijdelijke bestemming te geven. De tijdelijke invulling zou de gemeente de tijd geven een strategie- en investeringsbesluit voor de herontwikkeling van de NDSM van industrieterrein tot gemengd woon-, werk- en recreatiegebied te maken. Eva de Klerk, Hessel Dokkum en Michael Groenewegen verenigden zich voor de prijsvraag in Stichting Kinetisch Noord, dienden een voorstel in en wonnen de prijsvraag.

           

Initiatiefnemers en doel project

Eva de Klerk is de voornaamste initiatiefnemer van Stichting Kinetisch Noord. Hessel Dokkum en Carolien Felbrugge waren adviseurs en medeoprichters van de stichting. Michael Groenewegen was betrokken als partner in het project en zou het opzetten van een Skatepark in de loods op zich nemen, evenals Jolien van der Maden, die later Café Noorderlicht heeft opgezet. Deze groep zag eind jaren negentig potentie in het oude fabrieksterrein. In hun plan op de uitgeschreven prijsvraag, stelden zij voor de oude loods van ruim 20.000 m2 met een hoogte van 20 meter te behouden en daarbinnen een Kunststad, een casco-framework voor ateliers te bouwen. Het doel was drieledig. Ten eerste was er de wens om betaalbare werkruimtes voor kunstenaars te realiseren om hen te behouden voor de stad. Ten tweede wilde zij zelfredzaamheid en eigen initiatief stimuleren. En tot slot wilden architectonisch belangwekkende panden behouden en deze ontsluiting voor publiek.

Programma

Programmatisch werd er voor gekozen het grootste gedeelte van de ruimte te benutten voor de Kunststad, een deel voor een skatebaan en een deel voor tijdelijke evenementen.

Financieel traject, organisatiestructuur en eigendomssituatie

De rechtsvorm van het initiatief is een Stichting: Kinetisch Noord. De financiering voor het project kwamen vanuit verschillende subsidiënten.

Na het winnen van de prijsvraag, verrichtte Stichting Kinetisch Noord in 2000 een haalbaarheidsonderzoek, waaruit bleek dat het plan niet haalbaar was binnen de gestelde vijf jaar. Voorgesteld werd een langere gebruikstermijn te creëren. De Stichting wilde het pand ook wel kopen, maar deze wens werd niet gehonoreerd. Tot op heden is de loods eigendom van Stadsdeel Amsterdam-Noord. De gebruikstermijn werd verlengd en er werd een huurcontract van 1 januari 2003 tot en met 31 december 2012 ondertekend.
De cascostad hield in dat de Stichting zorg zou dragen voor een framework in de loods, waarin huurders zelf hun atelier konden realiseren. De kosten van een container konden verschillen van enkele duizenden euro’s tot 15.000 duizend euro. Er werd geen rigide planningstermijn gehanteerd voor het creëren van de cascostad: deze moest organisch, container voor container, groeien.

Voordat dit gerealiseerd kon worden, moest het pand gebruiksklaar worden gemaakt. Stadsdeel Noord was als eigenaar verantwoordelijk voor de buitenkant, de Stichting voor het interieur. De vernieuwing van het dak werd betaald met een lening van het stadsdeel, dat met de eerste huuropbrengsten kon worden terugbetaald. De volgende stap was de energievoorziening. De stichting kreeg vanuit het ministerie van VROM subsidie in het kader van de IPSV-regeling (Innovatie Programma Stedelijke Vernieuwing) ter begeleiding van het collectief particuliere opdrachtgeverschap-traject. Bij het Kunstenplan 2000-2004 werden verder fondsen aangevraagd, evenals bij Bureau Broedplaatsen. De gemeentelijke Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling heeft verder een bedrag beschikbaar gesteld voor een indoor-skatepark, dat deel uitmaakt van een jongerenproject.
Uiteindelijk werd 1/3 van de te bouwen stad gefinancierd vanuit subsidie en 2/3 vanuit de gebruikers zelf, die elk zelf investeerden in hun eigen container en inrichting. Hierbij moet gesteld worden dat anno 2012 het project nog niet ten einde is; nog steeds is het gebouw en de casco-stad in ontwikkeling.

           

Planning

Na het haalbaarheidsonderzoek uit 2000, werd gewerkt aan de financieringen. Begin 2002 werd een start gemaakt met het opruimen van het terrein en de herbestrating. Vervolgens moest het dak vernieuwd worden, wat in 2003 klaar was.  Hierna moesten de gevels gerenoveerd worden (vanaf februari 2004). In april 2004 kon begonnen worden aan het bouwen aan de Oostvleugel, welke de bestemming voor locatietheatergroepen zou krijgen. Een jaar later, april 2005, kon begonnen worden aan de bouw van de Kunststad, welke in december 2006 gereed moest komen. In de tussentijd konden de huurders werken aan het afbouwen van hun eigen ruimtes. Het project liep enige vertraging op en de Kunststad kon uiteindelijk in oktober 2007 geopend worden.

Locatie-eigenschappen en schaal

De NDSM-werf is een voormalige scheepsbouwloods van de Nederlandsche Dok en Scheepvaartmaatschappij. Het terrein bestaat uit een ensemble van gebouwen, waarvan de NDSM-loods verreweg de grootste is. Daarbij bevinden zich op het terrein twee grote hellingen, waarvandaan de schepen het IJ in werden gelaten. Dankzij de wijze waarop het terrein nog steeds goed afleesbaar is, is het nu Rijksmonument verklaard.

Status en toekomstperspectief

Lopend, in ontwikkeling.